TEMPO DOELOE

door Gree van Daatselaar-Somsen [53]

 

In Indonesië, voorheen Nederlands Oost-Indië, bestaat een uitdrukking 'Tempo Doeloe', wat ongeveer betekent 'de goeie ouwe tijd' of 'vroeger'.

Over vroeger, over zijn militaire dienstperiode in 'Nederlands Indië' van mei 1946 tot en met oktober 1949 vertelt Bernard Somsen [1347], geboren op 13 september 1925, telg uit de Slagharense Somsentak. (zie het boek Somsen Omnes Generationes, pagina's 82 en 83).

 

Indië-monument

De aanleiding tot deze terugblik op een ver verleden is dat de Gemeente Hardenberg, in Overijssel, in mei 1998 een herdenkingsmonument heeft geplaatst ter nagedachtenis aan gesneuvelde Nederlandse militairen uit die regio. Zij kwamen om het leven ten tijde van de 'Politionele Actie' in het toenmalige Nederlands-Indië.

Direct na de Japanse capitulatie in 1945, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, ontstond er in de Indische Archipel - eeuwenlang een rijke kolonie van Nederland - een zeer hachelijke situatie. In het kort: Vrijheidsstrijders trokken ten strijde om de macht over te nemen over hun land om zo hun doel te bereiken: een zelfstandige Indonesische staat te stichten.

In Nederland werden in allerijl militairen opgeleid om naar 'Indië' uitgezonden te worden om orde en rust te herstellen, zoals dat een halve eeuw geleden heette. Daarover denken we nu veel genuanceerder.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1946

Bernard Somsen en zijn vrouw

Hennie Somsen-Schetsberg [1348]

 

Bernard Somsen

Bernard Somsen uit Slagharen, Overijssel, stapte

 

op 2 mei 1946 de poort van de Kornputkazerne in Steenwijk binnen. Hij kreeg te horen: 'Jullie gaan naar Indië als dienstplichtige militairen'. Bernard en zijn maten en ook zijn broer Johan Somsen [1350]

kregen een bliksemopleiding van vijf maanden. Klaargestoomd voor hun dienst in 'Indië'.

Op 3 oktober 1946 vertrok het hele regiment Indiëgangers per schip, met 'De Tegelberg' naar het Verre Oosten. Drie en een halve week voeren ze over de oceanen, waarna ze werden ontscheept in de haven Priok. Met grote drietonners werden de mannen naar Tana Abang bij Batavia, het huidige Djakarta, vervoerd.

De eerste buitenpost waar de militairen werden gelegerd was bij een rubberfabriek. Een vuurgevecht volgde al gauw, maar het bleek loos alarm. Vuurvliegjes in de donkere tropennacht werden aangezien voor mensen met lichtjes…

Niet veel later volgde een echt vuurgevecht in Tjisaoek. Gelukkig zonder slachtoffers.

Maar op 21 juli 1947 begon ook voor Bernard Somsen de Eerste Politionele Actie. Zijn taak was om met anderen een bruggenhoofd te vormen over de rivier Tjitaroem. Achtendertig bommen, die onder de brug lagen, werden onschadelijk gemaakt.

Bernard weet ook nog te vertellen over een onbemande locomotief die vrijheidsstrijders op de soldaten afstuurden en die aan Nederlandse kant een enorme ravage aanrichtte.

 

Na acht of negen maanden verhuisde Bernard Somsen per ossenwagen naar Pankalan. Vanuit de lucht werden de militairen daar bevoorraad. Die droppings verliepen niet altijd naar wens. 'Soms kwam er wel eens iets door het dak zeilen en soms kwamen de blikken boter als het ware uit de grote palmbomen vallen'.

Zijn peloton moest de dropping-parachutes vervolgens per pony weer terugbrengen. 'Misschien dat ik daarom later wel op het Ponypark Slagharen aan het werk ben gekomen', vertelt hij glimlachend.

 

'We hebben veel gevaarlijke situaties en barre omstandigheden meegemaakt, maar ook hebben we onder elkaar hechte kameraadschap ondervonden. Ik kreeg de bijnaam 'Pa' van het peloton. Waarom? Vraag het aan mijn vrienden, ik weet het niet', zegt Bernard bescheiden.

Eind november 1948, nadat twee mannen uit zijn groep gesneuveld waren, verhuisde Bernard  naar


Koeningan. Dit was zijn laatste buitenpost. In juni 1949 werd hij met een landingsboot naar Priok gebracht en vanaf die plek naar de bekende kazerne aan de Berenlaan.

Nog vaak moest hij wachtlopen bij de haven van Tandjong Priok. Weer kort: De politieke situatie

werd duidelijker. De staat Indonesië werd uitgeroepen en door beide regeringen en staatshoofden bekrachtigd.

De Nederlandse soldaten konden naar huis.

Het bekende troepentransportschip 'De Waterman' bracht begin oktober 1949 de groep van Bernard Somsen weer naar Nederland.

Een thuiskomst om nooit te vergeten…!

 

'Pa Somsen'

'Vaak heb ik gedacht: Wij zijn een vergeten groep. We moesten optreden in een zeer penibele politieke situatie toen. Wie denkt daar nu nog over na? Daarom ben ik wel heel content nu met de oprichting van het Indië-monument ter ere van en ter nagedachtenis aan de omgekomen mannen uit die jaren.

Voor mij zijn het geen verloren jaren geweest. Ik heb veel kameraadschap en trouw ondervonden. Blijvende goede herinneringen'.

Van zijn bijnaam: 'Pa Somsen' is Bernard nooit afgekomen. Bij iedere reünie met zijn oude maten van de 3e compagnie, het 3e peloton, 9de Regiment Infanterie is hij voor zijn dienstmakkers nog altijd 'Pa Somsen'.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1999

Bij het Indië-monument in Hardenberg.

l-r: Bernard Somsen [1347], zijn

kleinzoon Bart [2811] en zijn zoon Chris [1382]

 

Bron: 'Sallander', streekblad Hardenberg/Slagharen en omstreken, 5-8-1998. Met dank aan zoon Chris Somsen [1382], die ons de gegevens en foto's verschafte.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                Het ligt in ieders vermogen

                                over alles wat mensen van elkaar scheidt

                                bruggen te bouwen.

 

                                Wij zijn allen bladeren aan één boom,

                                geen blad lijkt op het andere,

                                het ene symmetrisch, het andere niet,

                                en toch

                                alle even belangrijk in het geheel.